Xəbərlər
Müalicə
Şiddətli sarılıqdan övladını itirən ailədə nadir genetik mutasiya aşkarlandı - BAKIDA İLK

Şiddətli sarılıqdan övladını itirən ailədə nadir genetik mutasiya aşkarlandı - BAKIDA İLK

2020.02.29 18:58
7640 Baxış

29 fevral – Beynəlxalq Nadir Rast Gəlinən Xəstəliklər Günündə Bioloji Təbabət Klinikasının nəzdində olan Afgen Genetik Diaqnoz Mərkəzinin növbəti uğuru olan Crigler-Najjar sindromu ilə əlaqəli YENİ MUTASİYAdan söz açacağıq. İstanbul Universitetinin məzunu, genetik-mütəxəssis İlahə Musayevanın təqdimatında həmin ailə hekayəsi ilə siz də tanış olun.

Ailənin ilk övladı şiddətli sarılıq səbəbiylə 5 yaşında dünyasını dəyişmişdir (uşaqda nevroloji və eşitmə problemləri var idi, əzələlərindəki problem səbəbiylə hərəkət etmə qabiliyyəti yox idi). Ananın dediyinə görə, bu körpə müalicəyə cavab vermirdi.

Ananın ikinci qız övladı da qanda yüksək bilirubin səviyyəsi və sarılıq ilə doğulmuşdur. Lakin heç bir müalicə almadığı halda dəri və göz ağının rənginin sarı olması xaricində uşaqda heç bir sağlıq şikayəti yoxdur. Hazırda bu qız 13 yaşındadır.

Ananın üçüncü qız övladı isə tamamən sağlam şəkildədir və hazırda ana 4-cü uşağa 4 həftəlik hamilədir.

Ana Afgen Genetik Diaqnoz Mərkəzinə müraciət edəndə yeni doğulacaq körpəsinin sarılıq ilə doğulma ehtimalından ehtiyat edirdi.

Bunun üçün ikinci qız övladından qanda UGT1A1 geninin sekans analizi edildi. Pasiyentdə UGT1A1 genində Crigler-Najjar sindromu ilə əlaqəli variant homozigot olaraq müəyyənləşdirildi. Bu variant yanlış anlamlı variantların zərərvericiliyi haqqında təxmin dəyəri verən proqramdan keçirdilmişdir. Bu in silico təxmin proqramı sözügedən variant haqqında “zərərli, xəstəlik səbəbi ola bilər” ehtimalını bildirdi.

Bu variant üçün ata və ananın da ko-segregasiya analizi edildi. Lakin variant ata və anada heterozigot vəziyyətdə aşkarlandı. Bu variant Crigler-Najjar sindromu (həm tip1 həm də tip2) ilə əlaqələndirilmişdir. Tip I müalicəyə cavab verməyən şiddətli bir forma olduğu halda tip II müalicəyə cavab verən daha az şiddətli forma idi. Bu səbəblə pasiyentdə sindromun hansı tipinin olduğunu müəyyənləşdirmək üçün endokrinoloq həkim ilə birlikdə çalışıldı və fenobarbital müalicəyə başlanıldı. Fenobarbital müalicəsindən əvvəl pasiyentin qanında total bilirubin səviyyəsi 59mg/dl idi. Fenobarbital müalicəsindən bir həftə sonra isə pasiyentin qanında bilirubin səviyyəsi 24.6mg/dl müəyyən oldu.

Beləliklə, Crigler-Najjar sindromu tip II olduğu təsdiqlənmiş oldu və pasiyent müalicənin davamı üçün endokrinoloqa yönləndirildi.

Crigler-Najjar sindromu qanda bilirubin adlı zəhərli (toksik) maddənin yüksək səviyyədə olması ilə xarakterizə olunan şiddətli vəziyyətdir (hiperbilirubinemiya). Bilirubin sarı rəngli bir maddədir və buna görə də hiperbilirubinemiya vəziyyətində xəstədə dəri və gözlərin ağ hissəsi saralmış şəkildə olur (sarılıq).

Crigler-Najjar sindromunda sarılıq doğuşda və ya körpəlikdə ortaya çıxır. Şiddətli tənzimlənməmiş hiperbilirubinemiya beyin və sinir toxumalarında tənzimlənməmiş bilirubinin yığılması nəticəsində yaranan beyin xəsərinin bir forması olan kernikterus adlı bir vəziyyətə səbəb ola bilir. Kernikterus olan körpələr çox vaxt yorğun (letargiya) olur və zəif əzələ tonusuna (hipotoniya) sahib olurlar. Bəzən bu körpələrdə tam əksinə – hipertoniya vəziyyəti də (artan əzələ tonusu) aşkarlana bilir. Kernikterus nevroloji problemlərə, o cümlədən eşitmə problemlərinə və ya intellektual əlilliyə səbəb ola bilər.

Crigler-Najjar sindromunun iki tipi vardır: Tip I və tip II. Tip I (CN1) sindromun ən şiddətli formasıdır, belə ki, pasiyentlər kernikterus səbəbiylə uşaqlıq dövründə yaşamlarını itirirlər. Tip II (CN2) isə sindromun daha az şiddətli formasıdır və pasiyentlərin çoxusu yetişkinlik dövrünə qədər yaşaya bilirlər.

Crigler-Najjar sindromu olduqca nadir sindromdur. Sindromun ortaya çıxmasına səbəb isə UGT1A1 genindəki mutasiyalardır və sindrom autozomal resessiv irsiyyət tipinə sahibdir.

Aygün Musayeva

Medicina.az