Düz bağırsaq xərçəngi - əlamətləri, diaqnostikası və müalicəsi
- 2019.10.23 09:54
- 10962 Baxış
şöbəsinin epitel mənşəli bədxassəli şişidir. Patologiya nəcis
kütlələrində selik və qan qarışığı, düz bağırsaq qanaxmaları, oma və
aralıq nahiyəsində ağrılar, zəiflik, arıqlama, anemiya ilə təzahür edir.
xərçənginin yaranma ehtimalı yaşla düz mütənasibdir. 40 yaşından yuxarı
şəxslər risk qrupuna daxildir. Bu da düz bağırsağın epitel
hüceyrələrində yaşla əlaqədar baş verən dəyişikliklərlə izah olunur. Düz
bağırsaq müayinə baxımından rahat nahiyədə yerləşsə də onun xərçəngi
adətən gecikmiş mərhələlərdə aşkarlanır, belə hallarda radikal müalicə
üsulları az effektiv olur. Xəstələrin 5 illik sağqalma ehtimalının
40-60% təşkil etməsi bu problemin aktuallığını daha da artırır.
asılılıq müəyyən edilmişdir. Xəstəlik adətən yağların üstünlük,
sellülozanın isə azlıq təşkil etdiyi qidalara üstünlük verən şəxslərdə
aşkarlanır. Ət məhsullarından çox istifadə olunması yoğun bağırsaq
xərçənginə şərait yaradır. Bədxassəli şişlərin inkişaf riskini artıran
amillərə yoğun bağırsağın xroniki iltihabi xəstəlikləri, qeyri-spesikik xoralı kilit, kron xəstəliyi, aiddir. Metabolik xəstəliklər (şəkərli diabet, metabolik sindrom, piylənmə) də kanserogen faktorlar sırasına daxildir.
da bədxassəli prosesin vaxtında aşkarlanmasını çətinləşdirir. Şiş inkişaf etdikcə müxtəlif əlamətlərlə özünü büruzə verir. Xəstəliyin
ən çox rast gəlinən təzahürlərinə qəbizlik və
ya ishal, bağırsaq keçməməzliyi, anal dəlikdən qanaxmalar, naməlum etiologiyalı anemiya, qarnın aşağı
hissəsində ağrı, "lentşəkilli"(«karandaşabənzər») nəcis aiddir.
Onkoloji proses inkişaf etdikcə iştahsızlıq,
ümumi halsızlıq, əzginlik, arıqlama halları
artır.
limfa düyünlərinin cərrahi yolla kəsilib götürülməsindən ibarətdir.
Müalicə taktikası xəstəliyin mərhələsi, şişin ölçüsü, limfa
düyünlərinin, digər toxuma və orqanların metastatik zədələnmə
dərəcəsindən asılıdır. Şişin ətraf toxumaların dərin qatlarına yayılması, çoxsaylı
metastazların olması əməliyyata göstəriş sayılır. Bu müalicə
üsulu bağırsaq mənfəzinin açılması və xəstənin vəziyyətinin
yaxşılaşdırılması üçün şişin xaric edilməsindən ibarətdir. Gecikmiş
mərhələlərdə sağalma mümkün deyil. Əksər hallarda bədxassəli hüceyrələrin yayılmasını ləngitmək
məqsədilə şişin cərrahi müalicəsi kimya və ya radio-şüa terapiyası ilə
birgə aparılır.
Kimyaterapevtik müalicə xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini zəiflədən
dərman preparatları ilə icra olunur. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki,
kimyaterapiyada istifadə olunan sitotoksik preparatlar xərçəng
hüceyrələrinə yüksək spesifikliyə malik deyil. Belə müalicənin yan
təsirləri çoxdur. Lakin düz bağırsaq xərçəngi vaxtında aşkarlandıqda
cərrahi müalicə ilə kimyaterapiyanın müştərəkliyi müsbət effekt verir,
xəstəliyin residiv riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaqla pasiyentlərin
sağalma ehtimalını yüksəldir.
Düz və yoğun bağırsağın xərçəngində şüa terapiyası bəzən şişin
cərrahi yolla xaric edilməsindən sonra residivlərin profilaktikası,
eləcə də törəmələrin ölçülərinin kiçildilməsi və simptomatikanın
yüngülləşdirilməsi məqsədilə tətbiq olunur.
