Azərbaycanda süd vəzi xərçəngi artır - İlk əlamətləri

2021.09.17 15:28
2082 Baxış

Müasir qadınların ömrünü qısaldan, onkologiya ilə tanış edən, bütün ailəsinə stress yaşadan süd vəzi xərçəngi hər il dünyada 100 minlərlə qadını həyatdan məhrum edir.

Son illər Azərbaycanda da daha çox sayda qadına, özü də gənc qadına bu diaqnoz qoyulur. Yaxşı haldır ki, süd vəziləri ayrılıqda bədənin içində olmadığı üçün onda yaranan şiş vaxtında aşkarlanarsa, metastaz vermədən vəzilər əməliyyat olunub, qadın xilas edilə bilir.

Medicina.az süd vəzi xərçəngi ilə mübarizə ayında bu patologiya haqqında ən geniş materialı və həkim məsləhətini təqdim edir:

Elə hesab etməyin ki, qədimdə süd vəzi şişi olmayıb. Əksinə, bu xəstəlik çox qədim vaxtlarda olub və qadınlar bu diaqnozu bilmədən ölüb, təbiblər aşkar edərdisə, pis şiş deyib, bir köməklik göstərə bilməzdilər. Hələ qədim Misir papiruslarında qadınların süd vəzisində olan pis şişlər barədə məlumat var. Amma qədimdə xəstəlik bu qədər geniş yayılmamışdı. Statistika göstərir ki, xəstəlik inkişaf etmiş sivil ölkələrdə, şəhər qadınlarında daha çox rast gəlinir.

Qadının süd vəzilərində çoxlu sayda alveol – süd yığılan hissəciklər, birləşdirici piy toxuması, geniş damar və limfa şəbəkəsi var. Qadında ən cüzi biokimyəvi proses və hormonal disbalans dərhal süd vəzisində özünü göstərir.

Qadınlar ömür boyu bir dəfə də olsa mastit, mastopatiya kimi süd vəzi problemindən əziyyət çəkir. Süd vəzinin daha çox xoşxasəlli şişləri də yayılıb- adenoma və fibroadenoma. Bəzi hallarda adenomalar bədxasəlliyə çevrilə bilir, ona görə bu şişlər daim nəzarətdə saxlanmalıdır. Lakin süd vəzi xərçəngi öz-özünə, heç bir düyün, kista ilə əlaqəli olmadan müstəqil yaranır.

Süd vəzisi toxumasında yaranan şişlərin 20 növü var. Şiş invaziv – sürətlə böyüyüb yayılan və qeyri-invaziv – zəif inkişaf edən olur. Həmçinin elə şiş hüceyrələri var ki, hormonlara qarşı həssasdır, aktiv reaksiya verir, hormonların təsirindən böyüyür, eləsi də var, hormonlardan asılı deyil.

Yaranma səbəbləri

Müxtəlif səbəblər səsləndirilsə də, tibb dəqiq səbəbi bilmir, əslində heç səbəblərin üzərində baş sındırmağa da dəyməz. Şiş varsa, yaranıbsa, artıq effektiv müalicə yolları tapılmalıdır.

Amma əsas səbəblər bunlardır:

-Genetik – nəsildə varsa, risk 50%-dir

-Hormonal səbəblər – estrogenlərin normadan artıq olması

-Heç vaxt doğmayan, süd verməyən qadınlar

-Çoxsayda abort etdirənlər və kontraseptiv qəbul edənlər

-Estrogen hormonu qəbul edənlər

-Gec menopauzaya daxil olanlar

-Qadında nə qədər estrogen hormonu aktivdirsə, çoxdursa, menstrual tsikl çox olursa, mutasiya riski bir o qədər çoxdur.

-Diabet, arterial təzyiq, ateroskleroz, süd vəzidə müəyyən xəstəlikləri, xoşxassəli şişləri olanlar, digər orqanlarda şişi olanlar da süd vəzi xərçənginə tutula bilər

-Alkoqol, siqaret vərdişi olanlar

-Radiasion şüalanmaya çox məruz qalma, zərərli peşədə çalışmaq

-Qeyri-sağlam qidalanma, heyvani yağlar çox yeyənlər

-Bir sıra çətin viruslara yoluxub immuniteti zəifləyənlər

Süd vəzi xərçəngi aşkarlanmanın pik yaşı 60-67 yaşdır. 30 yaşından aşağı yaşda az halda süd vəzi bədxassəli şişi aşkarlanır.

DİAQNOSTİKASI

Süd vəzi xərçəngi məhz o növlərdəndir ki, insanın öz özünü müayinə etməsinə, nədənsə şübhələnməsinə imkan verir, çünki orqanlar içəridə yox, çöldədir, göz görür, əl yetir. Öz-özünü müayinə hər həftə, heç olmasa ayda bir dəfə tamam çılpaq halda güzgü qarşısında dayanıb süd vəzilərini əllə yoxlamaqdan gedir. Hər bir qadın öz süd vəzisini tanıyır və tanımalıdır. Dərisi, düyünlər, sərtlik, gilədə dəyişiklik, şişkinlik- hər hansı bir dəyişikliyi görməmək mümkün deyil.

Dünya statistikasına görə də, 70% hallarda elə qadın öz-özündə nəsə tapıb həkimə gələndə süd vəzi xərçəngi diaqnoz olunub. Amma bizim qadınlar bir şey görsələr də unudub, boş verib həkimmə getmir, bununla da qiymətli vaxtı itirir.

Süd vəzi hər menstruasiya başa çatandan 2-3 gün sonra yoxlanmalıdır.

Əsas nəyə fikir verməlisiz:

-Süd vəzilərinin simmetrikliyinin pozulması – biri çox böyükdür, ya kiçikdir, ya əyridir.

-Dərisinin rəngi, nahamarlığı

-Əllənə bilən düyü, ağrı, şişkinlik

Əgər şübhəli nəsə görsəz, həkim mammoloqa müraciət edin. O, manual müayinə edəcək, USM, rentgen, mammoqrafiya, bir sıra analizlər təyin edərək, cəmi 1-2 günə tam diaqnoz verəcək. Əgər o şişdən şübhələnərsə, dərhal biopsiya götürüb, histoloji analizə verəcək.

Ağrı vermir

Əgər qadında süd vəziləri ağrıyırsa, istidirsə, müəyyən günlərdə ağrı çoxalırsa, ağrı qollara, kürəyə verirsə, çox güman ki, bu xoşxəssəli şişdəndir, nəinki bəd. Çünki süd vəzi xərçəngi gizlidir, ağrısızdır, heç ağrı siqnalı verməz. Ona görə onu ilk mərhələdə yaxalamaq olmur.

Adətən bəd xassəli şişlər əl altında hərəkət etmir, sakitdir, konturları nahamardır, yəni tam yumru deyil, dəridə çökəklər yaradır, üstündə dəri qatları, qırışları yarana bilir.

2-3cü mərhələdə şiş ətraf limfa düyünlərinə yayılıb, onları da şişirdə bilər.Ona görə süd vəzi ətrafı limfa düyünləri də yoxlanılır.

Ən qabarıq əlaməti – gilədən axıntı gəlməsidir. Axıntı irinli və qan qarışıq ola bilər.